K. kijken naar leegte

[Iona]

"Ik denk dat de meesten van ons zich er soms bewust van zijn - misschien slechts zelden omdat we zo verschrikkelijk actief zijn - dat het denken leeg is. En, met dat bewustzijn, zijn we bang voor die leegte. We hebben die toestand van leegte nooit onderzocht, we zijn er nooit diep op in gegaan. We zijn bang, en dus dwalen we ervan weg ... Kunnen we er naar kijken, kan het denken zich bewust zijn van die leegte zonder haar te benoemen, zonder ervoor weg te rennen, zonder te oordelen, er alleen maar bij zijn? Want dat is dan het bewustzijn. Dan is er niet een waarnemer die ernaar kijkt, geen censor die het veroordeelt, er is alleen die toestand van leegte - waar we allemaal al aan gewend zijn, maar die we allemaal vermijden. We vullen de leegte met handelingen, met aanbidding en ritueel, met gebed, met kennis, met elke vorm van illusie en opwindende dingen, waaronder afhankelijkheid van mensen en ideëen. Maar als alle opwinding, illusie, angst en vermijding ophoudt en je het niet langer een naam geeft en dus veroordeelt, is de waarnemer dan nog wat anders dan dat wat waar genomen wordt? Het is toch zo dat het geven van een naam, het veroordelen betekent dat het denken een censor gecreëerd heeft, een waarnemer, buiten zichzelf. Maar als het denken er geen naam, geen term aan geeft, het niet veroordeelt, beoordeelt, dan is er geen waarnemer, alleen maar een toestand van dat wat we leegte noemen."
(Amsterdam, 23 mei 1955, vierde openbare lezing)

K werd gevraagd:
'Mijn hele leven lang ben ik voor mijn geluk afhankelijk geweest van een of meerdere mensen. Hoe kan ik het vermogen ontwikkelen met mezelf te leven en alleen te staan?'.

Hij antwoordde:
"Waarom zijn we afhankelijk van anderen voor ons geluk? Is het omdat we in onszelf leeg zijn en we naar een ander kijken om die leegte te vullen? En moet die leegte, die eenzaamheid, dat gevoel van uitzonderlijke beperktheid overwonnen worden door een of ander vermogen? Als het overwonnen moet worden, die leegte, door een systeem of vermogen of idée, dan zul je afhankelijk zijn van dat idée of dat systeem. Ik ben misschien afhankelijk van een persoon. Ik voel me leeg, eenzaam - een volledig gevoel van isolatie - en ik reken op iemand. En als ik een methode heb of ontwikkel die me helpt die afhankelijkheid te overwinnen, dan reken ik op die methode. Ik heb dus alleen maar een persoon vervangen door een methode. Dus wat van belang is, is er achter te komen wat het betekent om leeg te zijn ... Alleen maar dat feit onder ogen te zien en erbij te blijven - wetend dat elke beweging van het denken om het feit te veranderen een andere vorm van afhankelijkheid is - daarin is vrijheid. Tenslotte, hoeveel ervaring, kennis, geloof en ideëen je ook hebt, op zichzelf, als je waarneemt, is het bewustzijn leeg... Kan het bewustzijn die leegte, dat feit onder ogen zien, en bij het feit blijven? Het is erg moeilijk en zwaar omdat het denken zo gewend is aan verstrooiing, zo getraind om weg te gaan van wat is, de radio aan doen, een boek lezen, praten, naar de kerk gaan, naar een bijeenkomst gaan - het maakt niet uit wat, als het maar weg mag dwalen van het centrale feit dat het bewustzijn in zichzelf leeg is." (Brussel, 3 juni 1956, vierde openbare lezing)