Weten en Radicaal Niet-Weten

[Iona]

Er is een dieper en subtieler lijden dat groter is en meer stress geeft dan alle momenten van harder weerstand samen, van al die keren dat je verontwaardigd was of woedend tekeerging door iets wat wel of juist niet gebeurd was. Dit subtiel maar alles doordringende lijden heeft te maken met hoe we constant het fundament leggen voor verzet.
Als je inziet dat weerstand niet onontkoombaar is en je begint de diepte van lijden te ontdekken dat deze veroorzaakt, komen er andere mogelijkheden in beeld. Het wordt duidelijker dat acceptatie de deur opent naar kalm welzijn, ongeacht wat het leven je voorschotelt. Met andere woorden: of dat wat je wilt dat gebeurt voor je innerlijke staat van zijn, ook echt gebeurt wordt langzaam irrelevant.
Dit is waard om voor jezelf te onderzoeken. Als je gewend bent aan automatisch verzet en keuze een reële mogelijkheid voor je is geworden, kan het moment van kiezen soms fysiek worden juist dat moment waarop de automatische weerstand opkomt. Het is alsof je motor sneller begint te draaien. Je voelt het akelige en bekende gevoel van spanning in je lichaam opkomen. Je hoort jezelf in gedachten mopperen, en misschien ook wel hardop. Het feit dat je dit patroon opmerkt is goed nieuws. Het betekent dat je je eigen zinloze starheid herkent en voelt hoe pijnlijk deze eigenlijk is. Je merkt op hoe je in gevecht met de realiteit bent en wilt dat het anders is. Misschien zie je zelfs de waanzin van je vruchteloze poging. Keuze bloeit als een lotus. Je verandert je koers, je kalmeert, je Lat de pijnlijke knoop van druk en spanning zich afwikkelen. Stil zeg je tegen jezelf: 'Ja, zo is het'.
Nu komt het lucratieve gedeelte Wat is de mentale en fysieke houding van iemand die geen weerstand heeft? Wat zorgt voor de continue zachte ontvankelijkheid van de realiteit? Wat is er aanwezig, of afwezig, , in zo iemand dat verzet niet automatisch plaatsvindt? Er is een dieper proces, een subtieler lijden, dat waarschijnlijk groter is en meer stress geeft dan alle momenten van harde weerstand samen: van al die keren dat je verontwaardigd was of woedend tekeerging geobsedeerd door iets wat wel of juist niet gebeurd was. Dit subtiele maar alles doordringende lijden heeft te maken met hoe we constant het fundament leggen voor verzet. Wat is die instelling die verzet praktisch onontkoombaar maakt? En waarom merk je niet eens dat je het doet?
Het heeft allemaal te maken met dat je denkt te weten wat er wel of niet gaat gebeuren. Het heeft te maken met verwachting en hoop, en met gehechtheid aan een bepaalde uitkomst. Het heeft te maken met controle willen hebben, met de wens om te kunnen voorspellen wat er wel of liever niet in het verschiet ligt. Dit is hoe we de val voor onvermijdelijke weerstand zetten. Het creëert een onderstroom van angst, vaak voelbaar in ons dagelijks leven. Het verklaart de waakzaamheid in ons doen en laten, onze sensor van problemen, onberekenbaarheid of gevaar. Het is een voorwaarts momentum die we gestadig voeden, een soort vooruit haasten om iets wel of niet te laten gebeuren.
Constante onzekerheid
We houden er niet van om van de constante onzekerheid te erkennen, de immense en machtige chaos waarin we leven. Dus voeden we onszelf met verwachtingen, veronderstellingen en hoop: de voorbereiding voor weerstand later. Om acceptatie de aangename norm in ons leven te laten worden, moeten we ons eerst hiervan bewust worden. We weten nooit wat ons te wachten staat, en dus ontstaat er al een subtiele (of dramatische) spanning met de aanname dat de auto zal starten, het vliegtuig gaat landen, onze minnaar trouw blijft enz. Iemand zonder verwachtingen kan niet verrast worden omdat hij even niet op zijn hoede is of zich ergen tegen verzetten. Weerstand vereist een vooropgezet idee of wens. Hoe zou het zijn om ons niet-weten, onze onmacht, voortdurende te erkennen? Dit is geen mentale erkenning, alhoewel het moeilijk te ontkennen valt dat radicale en constante onzekerheid eigenlijk onze menselijke conditie is. Elk sprankje leven is maar van korte duur en in constante verandering.
In je botten
De diepe erkenning van niet-weten is fysiek, en wordt gevoeld tot in je botten. Ze wordt ervaren in het kloppen van je hart, in je ademhaling. Als deze diepe erkenning aanwezig is, komt er geen weerstand op. Spirituele experts, let op. Het werkt niet als de weerstand er al is en je helpt jezelf daarna te herinneren (met je mind) dat je geen controle hebt. Dat deel waarmee je hoopte controle te hebben was al actief. Het fundament voor verzet was al gelegd. Soms kan spirituele kennis verkeerd gebruikt worden en zo juist de illusie in stand houden. Het is niet de bedoeling dat we onverschillig worden voor een uitkomst of ophouden met voorkeuren te hebben: het gaat om ophouden met gehecht te zijn aan je voorkeur. Het gaat om de erkenning hoe weinig controle en voorspelbaarheid we werkelijk hebben in ons leven en om op te houden onszelf vast te klampen aan onze dromen. Het eigenaardige is dat, alhoewel dit een recept lijkt voor enorme angsten, de afwezigheid van veronderstellingen, verwachtingen en hoop juist leidt naar vredigheid. Ergens op elementair niveau weet je dat je innerlijk welzijn niet afhankelijk is van welke bal je door het leven toegespeeld krijgt. Waarom zouden we dan bang zijn voor het leven of het vruchteloos proberen te controleren? Maar er is nog een verrassender en radicaler aspect.
Onvoorspelbaarheid
Het ware hart van de mens is volledig thuis in wat echt is, onafhankelijk of dat positief of negatief is. Als we gericht zijn op de realiteit, zonder te wensen dat het anders zou zijn of het te filteren door een bepaald verhaal (*over betekenis, goed/slecht, etc), zijn we in diepe vrede met onszelf ongeacht de omstandigheden. Dit is een manier om non-dualiteit te begrijpen: in overeenstemming zijn met wat is. Je kunt je niet afscheiden van het leven. Om je te verzetten moet je jezelf een kunstmatig distantiëren, en dat veroorzaakt pijn. Iets in ons heeft altijd al geweten dat we geen controle hebben. De toekomst is een blanke pagina die we niet kunnen voorspellen of beheersen. Het diepste deel in ons hunkert ernaar om te rusten in de radicale afwezigheid van controle. We hebben die onvoorspelbaarheid altijd al geweten, evenals ons beperkte vermogen om vorm te kunnen geven aan de toekomst. Ons ego haat dit en vindt dit buitengewoon bedreigend. Het werkt hard om het te ontkennen. Het worstelt om je te proberen de illusie van controle in stand te houden met alle armzalige middelen die het kan aangrijpen. Maar als je niet eerst je ego raadpleegt, als je in plaats daarvan je diepste wezen laat oprijzen als warm water door je botten, raak je uiteindelijk bevriend met radicale onzekerheid en kun je eindelijk radicaal uitrusten. Je zult in staat zijn je niet meer te verzetten. Je zult niet meer overrompeld zijn, angstige voorgevoelens hebben of waakzaam moeten zijn, of je vastklampen aan een gewenste uitkomst.
Stel je de opluchting voor! Hoe licht zul je reizen. Het leven zal niet langer je vijand zijn.
Jan Frazier
Website: JanFrazierTeachings.com