Eindigheid van Waarheidvinding

[Laurens]

Er zijn vier oude instincten die ons af kunnen leiden van de waarheid. Aldus wetenschapsfilosoof Ton Derksen in het boek Waarheidsvinding.


1. Het confirmatievooroordeel. Je zoekt bevestiging bij datgene wat bij jouw wereldbeeld past en de rest filter je weg. Sociale media helpen ons daar tegenwoordig bij: we krijgen te zien wat past bij onze eerdere zoekgeschiedenis.

2. We kiezen zo snel mogelijk voor de meest voor de hand liggende optie. Dat gegeven komt voort uit de voorgeschiedenis van de mens. Je kon niet filosoferen over de bedoelingen van de beer, want dan werd je opgegeten. Ook in onze complexe wereld hebben we ‘shortcuts’ nodig omdat we anders omkomen in de brei van informatie die op ons afkomt.

3. Het primacy-effect. Datgene wat je het eerst ziet en ervaart komt het meest indrukwekkend over. Al daar nieuwe en andere informatie na komt heb je veel meer bewijs nodig om je eerste stellingname te verlaten.

4. We zijn geneigd belastende argumenten voorrang te geven op ontlastende argumenten. Iemand die eenmaal schuldig is bevonden heeft er een maximaal zware dobber aan om te bewijzen dat hij of hij onschuldig is.

Ton Derksen: Waarheidsvinding. Uitgeverij Noordboek, Gorredijk. 272 pagina's, € 24,90

Gelukkig doen we hier aan waarheidvinding (let op het ontbreken van de 's', waar de hele wereld druk blijft met het doen aan waarheidsvinding. Waarheidvinding daarentegen is eindig.
Want... er is maar één waarheid en die heet Waarheid. Een doelgerichte zoektocht derhalve.

Niettemin kan deze kennis waardevol zijn om in te zien waarom we niet los komen van gedachten.

[Laurens]

Ik had hier een stukje geschreven van een andere schrijver die ik niet letterlijk kan citeren in verband met auteursrechtenschending. Eigenaardig overigens dat er mensen zijn die schrijven over een niet werkelijk bestaan maar wel voldoende 'ik' besef hebben om de producten van hun geest tegen betaling aan de man te brengen.

Het geschreve bevestigd alleen maar datgene wat hier wordt besproken namelijk dat we door het met het elkaar in contact zijn in woord en geschrift wij elkaar oproepen en in ons bestaan bevestigen. Dat wordt dan genoemd het creëren van de illusie dat er een werkelijk bestaand ik-bewustzijn is, oftewel een echt bestaande werkelijkheid buiten dat bewustzijn. Het gaat dan over dat de werkelijkheid een ervaring is in de geest door een samenspel van subject- en objectief-achtige componenten. Eigenlijk alleen maar interessant indien je daarvoor een verklaring zoekt (zoals bij voortduring gedaan op het Boeddhaforum). Verder wordt het kwijtraken van het oorspronkelijk gewaarzijn genoemd dat dezerzijds verklaard wordt doordat we op dat oorspronkelijk gewaarzijn (Bewustzijn) een laag hebben geplakt van een eigen gewaarzijn (het 'ik' besef) dat dat oorspronkelijke gewaarzijn bedekt. Willen we daarnaar terug keren dan zullen we deze laag weer moeten ont' dekken. Het stukje gaat er ook nog over dat dat veel verzet oproept, hetgeen begrijpelijk is omdat we een leven lang niks anders hebben gedaan dan het opbouwen van een gedachtenleven met ons zelf als de hoofdpersoon.


Vertaling naar een fragment uit
Verslaafd aan denken
Jan Geurtz
Er zijn auteursrechten op dit materiaal van toepassing.