Het bedrieglijke werk van Byron Katie

[Laurens]

Oorspronkelijk geplaatst door BA

Op dit forum wordt met enige regelmaat het werk van Byron Katie aangeprezen. Alsof dat een spirituele sleutel is die op elk psychologisch slot past. En het simplisme dat hiermee wordt betoogd en aangedikt, wordt letterlijk de hemel in geprezen als één van de beste, zo niet de beste manier om je geest te onderzoeken. Dat dit geenszins zo is, en zelfs het tegendeel veroorzaakt, namelijk een nog grotere problematiek bij de beoefenaar, zal ik nader uitleggen. Verder heeft het Werk, zoals mevrouw Katie haar gecultiveerde denkwijze noemt (en wat regelrecht gejat lijkt van Gurdjieff, die aan het begin van de Twintigste Eeuw zijn benadering het Werk noemde), weinig om het lijf. Maar het is des te gevaarlijker voor iemand die verder wil komen op het spirituele pad. Het Werk van Byron Katie sluit zelfs de daadwerkelijke weg naar de bevrijding af.

Bron

Gedegen zelfonderzoek is uit een breed scala aan wegen die naar Rome leiden gevormd tot een enkele uiterst simpele, korte, zoniet kortste en begaanbare, weg naar Rome. Dat wil zeggen de eeuwenoude weg van het neti - neti gedachten onderzoek op het zijn van (absoluut) waar. Dit naar analogie van het onderzoek van René Descartes. De laatste kwam uit bij 'ik denk dus ik ben' hetgeen juist is want zonder gedachten ben je (er) niet. Kortom alles bestaat uit gedachten ook het 'ik'.

Simplisme ten voeten uit.

Met wél een belangrijk verschil, namelijk dat ook de gedachten op het zijn van een 'ik' daarbij worden betrokken. Eeuwenlang werd er uit gegaan van het status quo van 'ik' zonder onderzoek naar juist dat deel. Het resultaat daarvan was dat slechts de al reeds 'ik' lozen realisatie konden bereiken en de rest maar in beoefening van yoga en ascese bleven hangen. De westerse variant daarop is meditatie, bezoeken van satsangs, worshippen bij de beloved guru en het lezen van boeken.

Het is de snelste en meest effectieve manier om tot het resultaat van 'weten wat je bent' te komen. Dit alles is in uiterst simpele bewoording uit te leggen alsook te onderzoeken. Het benodigd geen handleiding geen toelicht of instructie. Er zit één addertje onder het gras, het 'ik' gaat daaraan niet meewerken en moet dus 'misleid' worden dat het mee werkt aan z'n eigen ondergang.

Voor de beoefening kan worden verwezen naar een simpel gedachten onderzoek zoals het gedachten onderzoek naar het idee van Byron Katie. Werkelijk alles dat wordt waargenomen vindt zijn vorm in de hersenen middels gedachten. Wil er onderzoek plaats vinden dan zijn de hersenen en gedachten de eerst aangewezen objecten om te onderzoeken.

Zoals ook gedegen zelfonderzoek voortborduurt op de beste van verschillende mogelijkheden zo zal dat ook het geval zijn bij 'the work' van Byron Katie. Geen enkel probleem als dat ontleent is aan de ideeën van Gurdjieff. Met dank aan Gurdjieff vervolgen we onze weg.

Het is maar een ongefundeerde kreet dat het gevaarlijk zou zijn voor iemand die verder wil komen op het spirituele pad. Het gedachten onderzoek vormt alleen een gevaar voor de gedachten zelf omdat gaandeweg blijkt dat ze geen stand kunnen houden. Misschien moet hier gelezen worden gevaar voor het verliezen aan het zijn van een iemand, dat een gevaar voor die 'iemand' vertegenwoordigd.

Byron Katie zou ooit in zware psychische problemen hebben gezeten, maar op een dag zag zij opeens het licht. Ze zag volgens eigen opgave in, dat wanneer ze haar denken niet geloofde, ze als vanzelf gelukkig was. Dat was een heilig moment van Verlichting voor haar. En ze formuleerde dat in haar zeer versimpelde kijk op de menselijke geest, haar eigen menselijke geest wel te verstaan. Ze stelde vier vragen op, die ze regelrecht (op een zeer versimpelde manier) uit de Cognitieve Gedragstherapie (b)lijkt te hebben gejat. Maar in plaats van dat op een juiste manier te gebruiken, heeft ze er met haar vier vragen voor gezorgd, dat ze elk enig kritisch denken ernstig heeft verduisterd voor duizenden mensen die menen dat mevrouw Katie gelijk heeft.

Byron Katie zat inderdaad voor behandeling in een kliniek toen zij tot het inzicht kwam dat gedachten de oorzaak zijn van de gemoedstoestand. Daar is niks op tegen lijkt me. Verlichting zou ik dat inzicht niet noemen, maar is dat naar de Boeddhistische norm (einde van het lijden) natuurlijk wel *). Dat het idee vercommercialiseerd is vind ook ik een vervelende bijkomstigheid. Daarentegen hoef je niets te betalen om the work te kunnen doen middels gewoon de vier vragen en een omkering. Het vraagt geen verdere handleiding en dus geen boeken die geraadpleegd moeten worden. Als je het niet doet kom je er nooit achter hoe verbluffend dit werkt. Ik heb lange tijd deelgenomen aan een Nederlands Byron Katie forum en gedegen zelfonderzoek bleek daar de meest logische en voor de hand liggende vervolgstap voor verder onderzoek, het gedegen zelfonderzoek.

De vier vragen van Byron Katie zijn:

1. Is het waar?
2. Ben je er absoluut zeker van dat het waar is?
3. Hoe reageer je als je deze gedachte denkt?
4. Wie zou je zijn zonder deze gedachte?

Er komt nog een omkering bij die het uiteindelijke resultaat bewerkstelligt. Dat is juist de belangrijkste omdat deze omkering gaat over het zelf tot dat inzicht komen. Zelf is in deze dus een eigen bevinding die gedaan is (ikke doen). Oftewel niet aangepraat door iemand anders.

Dit is een zeer versimpelde wijze om dat wat in de cognitieve gedragstherapie gemeengoed is (maar veel beter geformuleerd is en wetenschappelijk goed onderbouwd is uitgewerkt) bij elkaar te sprokkelen, lees: uit de psychologie te jatten. En dat is wat mevrouw Katie heeft gedaan en waarmee ze in de afgelopen decennia massa’s mensen letterlijk bedriegt. Want wat is het geval? Byron Katie doet met haar methode alsof deze methode altijd en voor iedereen hetzelfde zou werken, en dat het ook nog eens een spirituele therapie zou zijn (waarmee ze letterlijk kapitalen heeft verdiend). En dat klopt niet, want feitelijk draait Byron Katie om, wat in de Cognitieve gedragstherapie als wetenschappelijk onderbouwd en werkzaam is. Namelijk: Byron Katie vervalst het principe van de diagnosestelling. Want ze begint met de conclusie, die ze niet vertelt, namelijk dat het denken, het kritische denken bij voorbaat fout is, onjuist en dat dit de oorzaak is van alle problemen. En daar koppelt ze vervolgens vier retorische vragen aan (voor de mooie vorm), die altijd dezelfde vooringenomen conclusie hebben: je denken is het probleem. Dit is letterlijk het paard achter de wagen spannen, zoals het spreekwoord zegt. Ze gaat er zelfs nog verder in, door te beweren dat alles relatief is en zelfs dat alles goddelijk zou zijn. Waarmee ze haar Werk een spiritueel tintje probeert te geven. Jouw denken is bij voorbaat het enige probleem, altijd en overal. Als iemand je zeer ernstig kwetst of pijn doet, wordt dit handig omgedraaid: jij bent het immers die de kwetsing aanneemt, jij maakt er een probleem van en de pijn die je gedaan wordt komt natuurlijk altijd voort uit goddelijke liefde. Waardoor degene die jou kwetst of erger volledig buiten schot blijft! Hieruit volgt, dat je kritische denken totaal niet wordt uitgedaagd, maar volledig afgedekt.

Alles is gedachten werkelijk alles en dat geldt verder ook voor iedereen. Wat er gedaan moet worden is je gedachten onderzoeken. Bovenstaande scribent heeft juist een heel arsenaal aan gedachten gevormd die allemaal op waarheid onderzocht kunnen worden. Niet door ze bij Byron Katie neer te leggen of op een forum te plempen maar aan zelfonderzoek te doen. Ik vind daarom bovenstaande denkwijze werkelijk absurd, hou het allemaal gewoon bij jezelf. Voorbijgaan aan kritisch denken bijvoorbeeld is juist helemaal niet het geval bij het jezelf kritisch ondervragen.

Dit is zo ver gegaan, dat Byron Katie zelfs het destructieve gedrag van Adolf Hitler en de nazi’s heeft geschaard onder de alom vertegenwoordigde goddelijke liefde. Dus waar het op neerkomt, is dat je niet kritisch moet denken en dat eigenlijk alles jou eigen probleem en verantwoordelijkheid is, wat dan ook! Het kwaad is slechts relatief in de ogen van mevrouw Katie, net als het goede. Maar alles is volledig terug te voeren op jouw denken, jouw kritische denken. En dat is verkeerd.

Voor iemand die niet de weg gaat van zelfonderzoek maar vaart op via het intellect tot stand gekomen meningen en ideeën in de gangbare (met elkaar overeengekomen wijze van denken) wereld is zo'n mening volstrekt te begrijpen. Echter als je tot het uiterste gaat met je onderzoek kom je tot geheel andere bevindingen dan de gangbare. Het individu neemt dan niet meer die prominente toegekende plaats in maar is dan het resultaat van alle rondwarende energieën die tesamen komen.

Het is ieders intrinsieke opdracht te weten te komen 'wat' hij is en door in plaats daarvan bestuurder van je leven te worden in de vorm van een 'ik' tussen al die andere zich manifesterende 'ikken' scheppen wij zelf deze geziene wereld. Daar is dan ook eenieder individueel verantwoordelijk.

Maar als je weet 'wat' je bent ben je bekend dat je ook de ander bent en weet je intrinsiek dat wat je een ander aandoet feitelijk jezelf aandoet.
Daar is geen opgelegde moraal maar een intrinsiek weten gaande.

Dit staat linea recta tegenover de daadwerkelijke Cognitieve gedragstherapie, waarin uiteraard wel persoonlijke gedachten worden bevraagd, maar waar de conclusie of diagnose niet bij voorbaat al gemaakt is of vast staat. Het kritische denken wordt juist actief gebruikt in relatie tot de therapeut, om denkgewoonten op te sporen, die je mogelijk belemmeren in je dagelijkse functioneren. Er is dus sprake van een bijzonder goed uitgewerkt systeem, waarin niets bij voorbaat vast staat. Elke patiënt is uniek en heeft een unieke kijk op het leven en op de wereld. Dus wordt die patiënt uitgedaagd om zelf na te denken, zelf te ontdekken welke gedachten met bijbehorende emoties het eigen denkproces aanstuurt. En belemmerende of zelf beknottende denkgewoonten worden nader onder de loep genomen. Dat is wat anders dan wat Byron Katie beweert, zij doet alsof ze Verlicht is en één methode heeft gevonden die voor ieder ander mens zou gelden en werken. Maar dat is geenszins wetenschappelijk onderzocht, onderbouwd of onderzocht op feitelijk juistheid, integendeel. Mevrouw Katie beweert maar wat op eigen autoriteit. En ze is in de fuik gelopen van één therapeut, één weg, alsof haar Werk een sleutel is die op ieder slot past. En dat is pertinent onjuist. Misschien dat haar gedachtenfoefje voor haarzelf werkt, maar dat betekent niet dat dit zomaar voor ieder ander werkt. Byron Katie zit dus diep in een heilig verklaarde tunnelvisie, waarmee ze meer slachtoffers maakt of heeft gemaakt dan dat mensen daadwerkelijk iets hebben aan haar rigide en ernstig versimpelde methode.

Er is op zo'n zienswijze zoveel aan te merken, zo kan met evenveel recht worden beweerd dat de psychologische hulp erop is gericht jouw spaak lopen weer ingepast te krijgen in dat absurde gangbare systeem dat we samenleving noemen. Dat je spaak bent gelopen ligt juist aan dat systeem, welke werkzaamheid nooit of te nimmer in twijfel wordt getrokken. Er wordt aangenomen dat als deze frictie, altijd ten koste van jou als patiënt, wordt weggenomen je je dan weer beter zult voelen. Het zou beter zijn de focus op dat ziek worden te verleggen, het zogenaamde omdenken toe te passen.

Tja.. welke hoedanigheid verkies je, wil je 'ik' zijn met je gedachten en dienovereenkomstige overtuigingen of wil je 'wat' zijn en stuur je nou eens een keer niet met je wensen en verlangens aan op een contra reactie, de volgende onverdraagzaamheid, oorlog of een nieuwe dictatuur.

Verder kan het als het ware proberen uit te schakelen van het kritische denken nooit iets van doen hebben met daadwerkelijke spiritualiteit, terwijl mevrouw Katie beweert van wel. Zij sluit de unieke weg van de leerling op het spirituele pad bij voorbaat uit en af, door met haar geheiligde methode het kritische denken zoals gezegd in de kiem te smoren. Het is volgens haar allemaal een kwestie van het slaafs volgen van haar vier vragen methode. Maar die methode nodigt dus geenszins uit tot kritisch denken. Het menselijke kritische denken is juist een voorwaarde om als leerling op het spirituele pad te leren en zich verder te bekwamen. Dus het Werk van Byron Katie gaat eigenlijk helemaal nergens over. Als het zo simpel zou zijn en voor letterlijk iedereen zou werken, dan had haar methode allang elke psychologische, filosofische en religieuze benadering overbodig gemaakt. En dat is niet zo. Sterker nog: Byron Katie omarmt door haar hele rigide circus mede het kwaad, het daadwerkelijk schadelijke gedrag van mensen als zijnde goddelijke liefde. Terwijl geen enkele waarachtige religie dat leert, en altijd aangeeft wat schadelijk is, destructief, en dat het kwade niet mag worden getolereerd of vergoelijkt. En dat is precies wat mevrouw Katie doet, met haar alles weg relativerende Werk: alles is jouw verantwoordelijkheid, zelfs als het overduidelijk is dat je door een ander op een schadelijke of schandelijke manier wordt behandeld, of erger.

Ik raad iedereen aan om zich zeer verre te houden van deze pseudo-kwaakpraatjes van Byron Katie. U bent gewaarschuwd.

Ook dit draait uiteindelijk weer om de keuze van een persoonlijke opvatting over goed en kwaad. Als je rondkijkt naar wat er in de wereld gaande is lijkt het me niet verkeerd eens een andere zienswijze te bestuderen. Als je wilt volharden in je zienswijze en de juistheid van het wereldgebeuren en in je huidige hoedanigheid wilt blijven floreren beveel ik aan waakzaam te blijven. Kennis te blijven nemen van de wereldse stromingen en daar kritisch over te blijven. Wil je weten 'wat' je bent doe dan gedegen zelfonderzoek en laat uiteindelijk na te trekken aan deze wereld.

*)In het boeddhisme is verlichting (nirvana) het beëindigen van lijden door het loslaten van begeerte en onwetendheid. Het wordt gezien als de bevrijding van de cyclus van geboorte en dood (samsara). Verlichting is het diepste inzicht in de aard van de werkelijkheid: de afwezigheid van een blijvend ego (anatta), het vergankelijke karakter van alles (anicca), en het beëindigen van begeerte (dukkha).